Les “nassaras” au grand Nord

Ziehier mijn waarschijnlijk laatste bericht vanuit Kameroen...

In de laatste week stage hebben Ine en ik samen nog één wacht gedaan. De avond kondigde zich rustig aan, maar plots kwamen drie vrouwen tegelijk toe: een vrouw met een ‘gesprongen’ buitenbaarmoederlijke zwangerschap, een meisje van 15 die doorverwezen werd door een centre de santé, ze moest bevallen maar de indaling van het kind ging niet genoeg vooruit en een zwangere vrouw die die ochtend bewusteloos gevonden was op ‘le champ’ dans le village. De vrouw met de buitenbaarmoederlijke zwangerschap moest dringend geopereerd worden, het meisje van vijftien eigenlijk ook: ze was al 2 dagen in arbeid, haar vliezen waren al een dag gebroken, de familie had echter geen geld voor een keizersnede… Er werd dan maar overgegaan tot een forceps-bevalling. Klein detail: de vulva van het meisje was volledig oedemateus (gezwollen), waarschijnlijk gemutileerd door iemand van het dorp. Zonder enige vorm van verdoving begon de gynaecoloog aan de forcepsbevalling (er was geen geld, dus geen materiaal, het meisje mocht al van geluk spreken dat de gynaecoloog er aan wou beginnen voor hij betaald was…). De gynaecoloog en het verpleegkundig personeel hadden helemaal geen medelijden met het meisje, integendeel, ze smeten voortdurend verwijten naar haar hoofd: ‘ga je nu nog de mannen op zoeken?’. Ine en ik konden het niet langer aanzien en zijn naast het meisje gaan staan en hebben de gynaecoloog eens goed laten zien dat een zachte aanpak veel efficiënter is. We hebben elk een hand van het meisje vastgenomen en haar wat proberen gerust te stellen en aan te moedigen. En ja hoor, ze werd toch wat rustiger. Na vreselijk veel trek- en sleurwerk kregen ze het kind er uiteindelijk uit (het meisje had, na twee dagen in arbeid geweest te zijn, geen goede contracties meer). Helaas was het kindje ondertussen al overleden… En dan moest het ergste nog komen: de episiotomie (‘knip’) moest gehecht worden. Ik had echt medelijden met dat meisje en hoop dat Ine en ik het iets draaglijker hebben kunnen maken voor het meisje… De bewusteloze vrouw werd onderzocht door de anesthesist die besloot dat de vrouw waarschijnlijk slachtoffer geweest was van geweld. Ze werd opgenomen op de ‘réanimation’, de volgende dag hoorden we dat ze nog steeds bewusteloos was, maar ondertussen ook in arbeid was (uit een echo bleek dat ze 35 weken zwanger was). Hoe het verder afgelopen is met die vrouw hebben we helaas niet kunnen volgen omdat de stage voorbij was. De vrouw met de buitenbaarmoederlijke zwangerschap is uiteindelijk wel nog geoperereerd. In haar buikholte zat anderhalve liter bloed! In zo’n gevallen passen ze hier ‘autotransfusie’ toe: het bloed uit de buikholte wordt gezeefd door wat steriele compressen, dan wordt het in een zak gespoten waar een antistollingsmiddel inzit en vervolgens wordt het onmiddellijk op het infuus van de patiënt aangesloten…


Vrijdag 15 december zijn we vertrokken naar het hoge noorden. We hadden geprobeerd om tickets voor ‘wagon-lits’ te reserveren, maar dat was ons helaas niet gelukt… Om 15u begon de verkoop van tickets in 1e klasse (zitplaatsen), dus wij tegen 14u30 naar t station om tickets te kopen. We vragen toch nog of er nog geen plaatsen zijn vrijgekomen in de wagon-lits, de loketbediende zegt dat vanaf vijf uur de plaatsen die gereserveerd zijn, maar nog niet betaald, vrij zullen komen. Na uitgebreid overleg besluiten we het erop te wagen en te wachten tot 17u (en het risico te lopen dat we ook in 1e klasse niet meer mee kunnen omdat de tickets allemaal weg zijn). Om 16u besluiten Ine en ik te beginnen aanschuiven (in de veronderstelling dat we veel te vroeg aan het loket zouden zijn, maar misschien al war zouden kunnen regelen, zo gaat dat hier in Kameroen), terwijl Gert over de bagage waakt. Maar de rij is lang en gaat vreselijk traag vooruit… Om de situatie die volgde goed te kunnen omschrijven, moet ik eerst uitleggen hoe de wachtrij georganiseerd was. Bij het binnenkomen in de ruimte had je onmiddellijk links het (enige) loket. Aan de rechterkant stonden drie rijen stoelen. Wie op de stoel het dichtst bij het loket zit, mag als volgende zijn tickets bestellen. Zo wordt de rij gevormd door de mensen die op de stoelen zitten. Telkens er iemand naar het loket kon, moest iedereen een stoel doorschuiven (leek een beetje op een stoelendans, besrt grappig om te zien) Omdat er meer wachtenden dan stoelen waren, stonden de laatsten van de rij recht en vormde zich dus achter de zittende rij nog een staande rij. De mensen die toekwamen en onmiddellijk naar het loket gingen, werden door een security-mannetje (van de maatschappij ‘Africa’) naar het uiteinde van de rij verwezen. Tenminste, de meesten. Sommigen name het security-mannetje mee naar buiten en stopten hem wat geld toe zodat ze direct naar het loket konden (Gert was buiten op de bagage aan het letten en zag dit alles voor zijn neus gebeuren…). Op de duur begon de rij wachtenden dit door te hebben en er ontstond wat tumult: ‘Africa, fais ton travail!’ Uiteindelijk stond iedereen recht van zijn stoel en stormde naar het loket. Ine en ik zaten er een beetje verloren bij. We zagen een Duitse toeriste in een bureautje verdwijnen en wat later met tickets buiten komen, een andere blanke kroop gewoon vooraan tussen de rij. Wij wilden dit eigenlijk niet doen, vooral niet als blanke, maar er hadden ons al zodanig veel Kameroenezen voorbijgestoken dat we er uiteindelijk toch aan toegegeven hebben. Etienne, de neef van prof Atchou, die we ondertussen ontmoet hadden, zei ons ons geld en onze papieren aan een man vooraan in de rij te geven. Voor ons was het alles of niets: we wilden echt die avond nog vertrekken en het liefst in couchettes (in 1e klasse slaap je amper, en dat is niet ideaal om een reis mee te beginnen). Wij dus ons geld en papieren afgeven en jawel hoor, na wat getrek en gesleur komt de man te voorschijn met tickets voor couchettes (wel de duurdere 2persoonscouchettes, maar dat kon ons niet deren…). Natuurlijk vroeg hij geld als wederdienst. Eerst vroeg hij zelfs 20000 CFA (= 30 €, de tickets kostten 280000 CFA pp). Ik zei dat ik dat niet kon geven, maar dat ik hem wel 2000 CFA wou geven en wonder boven wonder was dat ook goed… Die Kameroenezen… Ondertussen was het vijf voor zes en stond de trein al lang te wachten, wij dus vlug richting onze wagon, supercontent dat we toch wat zouden kunnen slapen die nacht.

Op de trein maken we verder kennis met Etienne. Hij studeert kinesitherapie, deels in België (Louvain-la-Neuve), deels in Rabat, Marokko. Hij overtuigt ons om met hem mee te reizen naar Garoua en daar bij zijn familie te blijven slapen. Eerst regelt hij nog een taxi die ons op een drafje de hoogtepunten van Ngaoundere liet zien. De taxi zette ons uiteindelijk af bij de studentenkamer van Thérèse, het nichtje van Etienne, die prompt overheerlijke zoete pannenkoeken voor ons maakt. Met een volle maag nemen we de bus naar Garoua. De busrit duurde 4,5 uur, de bestuurders hier zijn meestal moslim en stoppen dus af en toe om te bidden, op zich geen probleem, dan kan je even de benen strekken.
In Garoua werden we vriendelijk onthaald door de familie van Etienne. Zijn vader is de oudere broer van Prof Atchou. Hij vertelt ons het verhaal van de oorsprong van de naam van de prof (zijn broer heet Pedene). Vroeger werden kinderen met één of andere aangeboren afwijking (bv albino’s) verstoten door de familie. Prof Atchou werd geboren met een groot hoofd en zou hetzelfde lot ondergaan. Zijn moeder wou dit echter niet en zei ‘laat hem’ in haar patois, ttz ‘atchou’. En zo kwam de prof aan zijn naam. Achterhalen wie wie is in een familie is niet gemakkelijk: broers, zussen, ooms, tantes, neven, nichten, oma's, opa's, ze leven allemaal onder hetzelfde dak en broers en zussen kunnen een verschillende familienaam hebben… Na een toer in het ‘quartier’ waar de familie woont, krijgen we een lekkere maaltijd voorgeschoteld, waarna we, doodmoe, in ons bed kruipen.
De volgende morgen (zondag) was het marktdag in Pitoa, op 20 minuten rijden van Garoua. Een broer en een neef van Etienne nemen ons mee en leiden ons er rond. Hier zien we voor het eerst hoe anders het Noorden wel is. Op deze markt worden we wel bekeken, en kinderen roepen af en toe wel ‘nassara’ (=blanke), maar het gevoel dat wij hebben is compleet anders dan in Yaoundé, waar de mannen continu roepen ‘la blanche, chérie, je t’aime, tu veux me marier?’ Niets geen huwelijksaanzoeken in het Noorden, en ik moet zeggen, ik was er niet rouwig om, zal mijn handen al vol hebben met die ene man in België ;-). Op de markt is het vreselijk druk en toch hangt een rustige sfeer. De markt is vreselijk groot en opgedeeld in verschillende delen: een deel waar vee verhandeld werd (koeien, schapen en geiten), een deel met granen, fruit, groenten, vlees, vis,… een deel met stoffen (zeer gevaarlijk voor Ine en ik), een deel met schoenen en kledij. We hadden echt nog nooit zo ontspannen rondgelopen op een Kameroense markt… Na de markt moeten we bij een tante ‘bil-bil’ gaan proeven, het lokale brouwsel gemaakt van mil, het belangrijkste graangewas in het noorden. Opnieuw een gefermenteerde drank en dus niet echt mijn smaak. ’s Namiddags vertrokken naar Maroua. (alweer meer dan drie uur bus) Aan het busstation stond Oumaraïni ons op te wachten, een vriend van prof Atchou. Hij heeft al een hotel voor ons geregeld (gelukkig, want t is ondertussen donker en we zijn uitgeput van al dat reizen). Hij regelde ook een gids die ons Maroua liet zien en een ‘quatre-quatre’ om Waza te bezoeken. Echt wel handig als je hier mensen kent, anders leggen ze je er als toerist vreselijk op!
Maandag dus een toer gedaan in Maroua, langs de tannerie, waar ze ‘op ambachtelijke wijze’ dierenhuiden bewerken tot leer, langs de forgerons, waar ze uit auto-onderdelen prachtige messen vervaardigen. In die hitte boven een vuur hangen en dan nog zo hard moeten slaan om ietwat vorm te krijgen in het ijzer, je moet het maar doen… We ontmoetten ook Marc en Régine, een koppel uit Waregem dat contact gezocht had via deze blog. Zij verblijven op de procure (een soort missiepost) in Maroua, waar ze wat helpen in een lokale school. Ze nodigen ons uit op de procure en daar ontmoeten we Frans Byl, een pater uit Sint-Kruis die al ettelijke jaren in Afrika woont (eerst in Zaïre, nu in Kameroen). Wel leuk nog eens West-Vlaams te horen na al dat Oost-Vlaams en Limburgs ;-).
Dinsdag vertrekken we om 5 uur ’s morgens naar Waza, het bekendste nationaal park van Kameroen. Rond 7u30 rijden we het park binnen. We hebben een supergoede gids die ons antilopen, ‘antilope-cheval’, struisvogels, onnoemelijk veel andere vogels, wrattenzwijnen, giraffen en olifanten laat zien. Naar het schijnt hebben we veel geluk gehad, in dit seizoen verblijven toeristen soms drie dagen in het park zonder een olifant te zien. Hij toont ons ook een karkas van een antiloop, helemaal opgepeuzeld; en een olifantenkerkhof. De 4X4 waarmee we reden was een pick-up, dus we konden in de laadbak staan terwijl we rondreden. Heerlijk!!! Om 12u besluiten we dat we genoeg beestjes gezien hebben en vertrekken we richting Rhumsiki (we hebben nog vijf uur autorit voor de boeg en de chauffeur moet ’s avonds nog in Maroua geraken met de auto). De rit naar Rhumsiki is nogal hobbelig (understatement!), maar het landschap is adembenemend: bergachtig, en hier en daar een saré. Een saré is een verzameling van een aantal hutjes, behorende tot één familie (ttz één man, zijn vrouwen, meestal 3 à 4 en al zijn kinderen). Aangekomen in Rhumsiki regelen we een trekking voor de volgende twee dagen. Onze gids heet ‘Tery’, een hele lieve en aangename man die veel uitleg gaf (heel wat anders dan onze gids in Oku).
De eerste dag wandelen we na een halfuur al in Nigeria. Rhumsiki ligt pal op de grens, dus als je wandelt in de omgeving kom je automatisch in Nigeria terecht. Eén of andere aanduiding van de grens was niet te bespeuren, de mensen ‘weten’ hier gewoon wat Kameroen is en wat Nigeria. Tja, zo zijn we ook eens in Nigeria geweest… Ook hier weer een prachtig landschap, met verschillende rotspieken. Wel indrukwekkend hoor: je waant je ‘in the middle of nowhere’, je komt op plaatsen die enkel te voet te bereiken zijn, maar waar hier en daar toch nog mensen wonen. Rond 15u komen we aan in de saré waar we zullen slapen. Niets te vroeg want de droge hitte en de zon zijn echt moordend. Gelukkig stond er af en toe wat wind waardoor het toch even wat draaglijker was. Na wat gerust te hebben en genoten te hebben van zonsondergang krijgen we ons eten. Rijst met een sausje. Wat soberder dan verwacht (er was ons kip beloofd) , maar dat kan ons niet deren want na zo’n dag stappen smaakt alles! Na het eten genieten we van de sterrenhemel. Zo’n sterrenhemel had ik echt nog nooit gezien. Moest je dit in een film zien zou je zeggen: dit kan niet, dit is er over. De hemel echt overvol met sterren, we hadden geluk dat het net nieuwe maan was, waardoor het nog donkerder was en dus nog meer sterren te zien waren. Om 20u zijn we volledig uitgeput en besluiten we erin te kruipen, morgen met de zon weer op… We slapen in een hut op een mat op de grond. Wonder boven wonder slaap ik behoorlijk goed.
De tweede dag van de trekking was Gert ziek. Heel de nacht misselijk geweest en onderweg moesten we af en toe stoppen omdat hij moest overgeven. Samen met de gids besluiten we de weg wat in te korten en rechtstreeks naar het dichtstbijzijnde dorp te gaan (toch nog een paar uur wandelen, ocharme Gert) waar het gelukkig markt was en dus een moto naar Rhumsiki te regelen viel. Ine en ik lopen wat rond op het marktje en proeven de lokale specialiteiten (oa koekjes gemaakt van gemalen witte bonen, lekker!). Daarna is het volgens de gids nog 1,5 uur wandelen. Zijn schattingen waren tot dan toe vrij correct geweest, dus ik pinde me vast op die tijd. Het was ondertussen 12u en ziedend heet, op heel het traject was amper schaduw. Na 2,5 uur, wat blaren (Ine) en bloedneuzen (ik), en vooral veel afzien komen we aan in Rhumsiki waar we onszelf belonen met een lekker frisse ‘Top pamplemousse’. Na een deugddoende douche en wat kleren wassen, neemt Tery ons mee voor een toer door Rhumsiki. Hij vertelt ons het verhaal van Mr. Siki, de eerste inwoner van Rhumsiki. Hij neemt ons ook mee naar de souvenirkraampjes (onvermijdelijk in het toeristische circuit…) waar Ine en ik ons alweer niet kunnen inhouden en allebei een prachtig kettinkje kopen (dat ik ondertussen helaas al kwijt ben, waarschijnlijk stomweg laten liggen in de auberge in Rhumsiki). Daarna neemt hij ons mee naar de potterie, waar we cadeautjes kopen voor de familie van Etienne en voor Thérèse, die onze treintickets voor de terugreis reserveerde. Als avondmaal hebben we ons eens laten gaan en in een vegetarisch restaurantje gegeten voor 3500 CFA (iets meer dan 5€). Het was zeker de moeite: zelfgemaakt brood met een sausje van tomaat en look, heerlijke groentensoep, daarna ‘folie de légumes’ (iets tussen quiche en pizza), daarna zoete aardappel klaargemaakt in de oven en als dessert pompelmoes, appelsien en banaan. Het brood was gemaakt op basis van maïs en rijst. Toen ik dat hoorde vroeg ik onmiddellijk het recept (voor Joris en Ilse). De man keek eerst wat raar, maar toen ik uitlegde waarom ik dat recept zo graag wou, gaf hij toch een uitgebreide beschrijving van hoe hij het brood maakte.

Vrijdagmorgen om 6u vertrokken richting Maroua, waar we Etienne en zijn broer Adamou terug ontmoeten. Ze trakteren ons op heerlijke bouillon met schapenvlees. Nog nooit zo’n mals vlees gegeten! Hij stelt voor om de terugweg naar Garoua in twee keer te doen en te stoppen in Guider, om de ‘Gorge de Kola’ te bezoeken. Wij dus in een minibusje richting Guider. Ine, Gert en ik zaten op de achterbank met een Kameroense vrouw en haar drie kinderen. Het jongste bij de mama, het meisje bij mij op schoot en het jongetje bij Ine. En wij maar ‘arachides’ pellen voor de kindjes, zo passeert de reistijd wel rap. In Guider worden we onthaald door Emile, een kennis van de familie. Op het moment dat we aankomen is het te warm om de gorge te doen, dus krijgen we eerst eten en drinken aangeboden. Rond 17u vertrekken we naar de gorge. Heel mooi, het klimmen en klauteren en door water wandelen deed me wat denken aan Opedette. Om 19u30 nemen we de bus richting Garoua (we hadden eigenlijk afgesproken niet te reizen als het donker was, wegens het risico op ‘coupeurs de route’, maar omdat Etienne en Adamou erbij waren en we echt wel in Garoua moesten geraken die dag, besluiten we het er toch maar op te wagen). Drie uur busrit, wat douane- en politiecontroles later komen we aan in Garoua, waar iedereen natuurlijk al gaan slapen was… Maar ook hier hadden ze een warme maaltijd voorzien ( de derde al die dag): foléré met couscous de maïs. Lekker!
De volgende dag alweer onmenselijk vroeg opstaan om een bus naar Ngaoundere te nemen. We hebben geluk: een gloednieuwe bus staat op ons te wachten, klaar om te vertrekken. Echt wel comfortabel, zo’n volledig bus-zitje voor jou alleen!! De chauffeur was duidelijk geen moslim want we hebben het hele traject in één keer gedaan waardoor we voor de middag al in Ngaoundere aankwamen. Vlug tickets gekocht. Oef, we waren er zeker van toch iets te kunnen slapen die nacht. Daarna nog wat gaan eten met Thérèse. En dan: wachten op de trein… De treinreis verliep alweer zeer vlot. Hier en daar kwamen we een ‘feu de brousse’ tegen, waarvan je tot in de trein de warmtegloed voelde. De branden zijn hier een traditie om het jagen te vergemakkelijken of zo.
Tegen de middag kwamen we zondag volledig uitgeput in ons nieuwe appartement aan. Ons appartement wordt momenteel verbouwd dus logeren we in het appartement van de Zwitsers. Omdat we allemaal moe waren en Ine en Gert ‘troubles intestinales’ hadden, besloten we onze discotheekplannen voor kerstavond te annuleren en gewoon een rustig avondje onder ons te houden. Flesje wijn gekocht, aperitiefhapjes gemaakt met guacomole, kip met rijst en groentjes gegeten, en vooral: op tijd in bed…
Op Kerstmis zelf zijn we ’s morgens even de sfeer gaan opsnuiven in de mis (waar de broertjes en zusjes van Damien hun eerste communie doen). Tegen de middag werden we bij Jean-Jules verwacht waar we meehielpen met de voorbereidingen voor het kerst- en verjaardagsdiner. Marie-Noel, de zus van J-J die ons Afrikaans leerde koken, is namelijk geboren op Kerstmis. Wij dus de hele namiddag vis gebraden boven een vuur van houtskool. Is eens iets ander hé, op kerstmis in de zon zitten barbecuën… ’s Avonds komen vele gasten toe (allemaal onbekenden voor ons, maar toch hing er een kerstsfeer). Na de overheerlijke maaltijd was er een mis. Die was eigenlijk voorzien voor voor de maaltijd, maar de priester was te laat toegekomen, en ondertussen hadden de mensen al honger, en dus hadden we eerst gegeten, maar God zou het wel begrijpen zei de priester. De mis was een gezellige bedoening: in de woonkamer, met heel veel zingen. Echt leuk! Na de mis werd de whiskey bovengehaald waarvan wij natuurlijk moesten meedrinken (we hadden echter al wijn en bier binnen). Het gezang werd alsmaar opzwepender en uiteindelijk begonnen de mensen ook te dansen. Uiteindelijk werd het gezang vervangen door Kameroense populaire muziek en kon het dansfeest pas echt beginnen. Super! Een mis die naadloos overgaat in een fuif. Natuurlijk moesten wij ook meedansen. Gelukkig hadden we al wat op waardoor we ons volledig lieten gaan. Zeker een waardige vervanger van Kerstmis thuis! (wetende dat het vieren in familiekring nog komt…)

De volgende dagen gaan we wat uitblazen, souveniertjes kopen, afscheid nemen van onze vrienden hier en donderdag geven we een afscheidsfeestje.

Zo, dat was mijn relaas van de laatste weken. Waarschijnlijk ook het laatste bericht op deze blog. Het was een overgetelijke ervaring, hopelijk hebben jullie via deze blog toch een beetje kunnen meegenieten!